Antipsychotica vergroten risico op acuut nierfalen

Bepaalde antipsychotica lijken bij ouderen het risico op acuut nierfalen te verhogen. Het voorschrijven van deze middelen aan ouderen, en vooral ook het off-labelgebruik bij tekenen van dementie, zou daarom mogelijk meer terughoudend moeten gebeuren.

Van zogenaamde atypische antipsychotica is bekend dat ze het risico op verschijnselen die samen kunnen hangen met acute nierproblemen kunnen verhogen. Denk hierbij aan een te lage bloeddruk en een stagnerende urineproductie. Deze medicijnen heten zo omdat ze de bijwerkingen die typisch waren voor de eerste generatie antipsychotica, met als opvallendste kenmerk stijve bewegingen, niet veroorzaken. Tot de atypische antipsychotica die bekend staan om niergerelateerde bijwerkingen behoren quetiapine (Seroquel), risperidon (Risperdal) en Olanzapine (Zyprexa).

Canadese wetenschappers hebben onderzocht of acute nierschade vaker voorkomt bij mensen die dit soort antipsychotica gebruiken, dan bij vergelijkbare mensen die de medicijnen niet gebruiken. Ze vergeleken hiervoor bijna honderd duizend ouderen die voor het eerst een atypisch antipschoticum kregen voorgeschreven met even veel ouderen die een dergelijk medicijn niet gebruikten. Om een verband te kunnen leggen met het medicijngebruik hebben ze alleen gekeken naar ziekenhuisopnames vanwege acute nierproblemen binnen een termijn van drie maanden na het starten met het betreffende medicijn.

Het gebruik van atypische antipsychotica door ouderen blijkt samen te gaan met een 1,7 keer verhoogd risico op ziekenhuisopname vanwege acute nierproblemen, vergeleken met geen medicijngebruik. De onderzoekers hebben in een subgroep kunnen constateren dat dat niet komt doordat ouderen die deze medicijnen voorgeschreven krijgen, vaker al een verminderde nierfunctie hebben. Ook te lage bloeddruk, acute problemen met de urineproductie en sterfte komen vaker voor onder de medicijngebruikers.

Atypische antipsychotica worden soms off-label voorgeschreven om gedragsproblemen als gevolg van dementie te verminderen. De resultaten van dit onderzoek benadrukken dat dat met de grootste voorzichtigheid moet gebeuren.